Maandelijks archief: april 2022

Een lied – Joseph Brodsky

Ik ben één keer naar het Boekenbal geweest (1998, Arnon Grunberg, De heilige Antonio – Grunberg was gehuld in een merkwaardig krullend schapevachtje van een knalgroene kleur, er hing een nummer van Propria Cures aan de muur met een compositie van het vrouwelijke geslacht die bestond uit allemaal suggestief geschikte vissen).

Ik heb één keer een schrijver om een handtekening gevraagd (Karel van het Reve, Rusland voor beginners – jaartal weet ik niet meer, maar het zal misschien eind jaren ’80 zijn geweest: Karel van het Reve werd geïnterviewd door Jaap van Heerden in de openbare bibliotheek van Wageningen; tijdens het signeren zei Jozina Israël, de vrouw van Karel van het Reve, tegen mij dat het zo opvallend was dat het werk van haar man vooral door jonge mannen werd gekocht en gelezen).

Ik heb één keer De Nacht van de Poëzie bezocht (2021, Ester Naomi Perquin was één van de nachtvoorzitters, Lieke Marsman was een van de dichters die voordroegen).

Ik heb één keer Poetry International bezocht, in 1989.

Ik ging naar Poetry International voor Joseph Brodsky. Het evenement vond plaats in De Doelen. Ik herinner me dat ik het toegangskaartje – fl 35,= of zo – met fl 50,= betaalde, en dat ik terugkreeg van fl 100,=. Het kostte me enige moeite om de kassière op haar fout te wijzen, want ik had destijds niet heel veel geld te besteden, maar gelukkig heb ik dat wel gedaan. Brodsky droeg zijn gedichten op een heel opvallende, scanderende, zangerige, bezwerende manier voor.

Joseph Brodsky (1940-1996) is een Russische-joodse dichter die opgroeide in Leningrad – nu Sint Petersburg. In 1964 werd hij wegens ‘parasitisme’ tot vijf jaar dwangarbeid in Siberië veroordeeld. In 1972 emigreerde hij naar de Verenigde Staten. In 1987 ontving hij de Nobelprijs voor literatuur. Hij was bevriend net Anna Achmatova, en hij beschouwde W.H. Auden als een voorbeeld: intellectueel en poëtisch. Hij trok ook een tijdje met Auden op. Brodsky schreef in het Russisch en het Engels.

Het onderhavige gedicht was de opdracht voor een jaarlijkse vertaalwedstrijd in Huizen, een samenwerking tussen de bibliotheek en een culturele vereniging. Ik heb al eerder aan die wedstrijd meegedaan. Twee jaar geleden won ik die wedstrijd (vorig jaar viel uit door corona), maar dit keer is mijn vertaling niet in de prijzen gevallen. Een van de criteria van de jury was dat er geen ‘ik wou’ in de vertaling mocht voorkomen omdat dat te spreektalig zou zijn. Daarmee valt mijn vertaling natuurlijk af.

Op deze website kunt u het juryrapport, meer informatie over Brodsky en het gedicht, de winnende vertaling en nog veel meer nalezen.

Hier kunt u Joseph Brodsky horen terwijl hij A Song voordraagt op de hem kenmerkende manier.

Het is een melancholiek gedicht met veel binnenrijmen, en ook een soort ingehouden spot. Het gaat over de enorme afstand tussen de ik en zijn geliefde.

Geluidsopname:

Geluidsopname van de vertaling – Arie Sonneveld

Vertaling:

Een lied

Ik wou dat ik je hier had, schat,
ik wou dat ik je hier had.
Ik wou dat jij op de sofa
en ik dan naast je zat.
De zakdoek zal van jou zijn;
op mijn wangen biggelt een traan.
Al moet je niet verbaasd zijn
als ‘t andersom zou gaan.

Ik wou dat ik je hier had, schat,
ik wou dat ik je hier had,
dat ik met jou in de auto reed,
en jij aan het pookje zat.
We reden vast een keer
door onbekende streken.
En anders zouden we wel weer
een ommekeer bespreken.

Ik wou dat ik je hier had, schat,
ik wou dat ik je hier had,
dat als de sterren komen
ik de astronomie vergat,
dat als de maan over de aarde glijdt
en zacht het water zal aaien,
er nog een kwartje respijt
is om jouw nummer te draaien.

Ik wou dat ik je hier had, schat,
dat je op dit halfrond zat,
nu ik op de veranda
een biertje vat.
Meeuwen krijsen, er klinken kreten;
de avond valt, de zon verdwijnt.
Wat voor nut heeft vergeten
als we er straks niet meer zijn?

Origineel:

A Song

I wish you were here, dear,
I wish you were here.
I wish you sat on the sofa
and I sat near.
The handkerchief could be yours,
the tear could be mine, chin-bound.
Though it could be, of course,
the other way around.

I wish you were here, dear,
I wish you were here.
I wish we were in my car
and you’d shift the gear.
We’d find ourselves elsewhere,
on an unknown shore.
Or else we’d repair
to where we’ve been before.

I wish you were here, dear,
I wish you were here.
I wish I knew no astronomy
when stars appear,
when the moon skims the water
that sighs and shifts in its slumber.
I wish it were still a quarter
to dial your number.

I wish you were here, dear,
in this hemisphere,
as I sit on the porch
sipping a beer.
It’s evening, the sun is setting;
boys shout and gulls are crying.
What’s the point of forgetting
if it’s followed by dying?

Limbo-cultuur – W.H. Auden

W.H. Auden

De dichter Wystan Hugh Auden (1907-1973) is een van de grootste twintigste-eeuwse dichters in het Engelse taalgebied. Hij stamde uit een anglicaans middle class milieu, studeerde in Oxford, werd al snel de centrale figuur van een groep dichters in de jaren dertig – Louis MacNeiceStephen SpenderChristopher IsherwoodJohn Betjeman – was zich al vroeg bewust van zijn dichterlijke roeping, verdiepte zich in Freud in zijn beginjaren, in Marx in de jaren die erop volgden, en keerde op middelbare leeftijd terug naar het christelijk geloof.

De naam van deze website – The Hidden Law – is vernoemd naar een gedicht van Auden. Elders kunt u veel meer door mij vertaalde gedichten met hun origineel aantreffen.

Het hier door mij vertaalde gedicht is een jeu d’esprit, een grappig spel waarin de neiging om onze beweringen te voorzien van bepalingen als ‘best wel’ of ‘enigszins’ of ‘een beetje’ of ‘bijna’ of ‘ergens wel’ of ‘een stukje’, onderuit wordt gehaald.

Limbo is een aanduiding van het vagevuur, het voorgeborchte.

Ik heb een tijdje getobd over de vertaling van “A magic purse mistakes the legal tender”. Na een prettige gedachtewisseling op Twitter heb ik een vertaalkeuze gemaakt, met dank uiteraard aan de deelnemers.

Het gedicht heeft vier niet-rijmende strofen. Toch ervaar je het als een gebonden vers. Dat komt door de herhalingen, en de vrij strakke metrische vorm.

Het gedicht is opgenomen in W.H. Auden, Collected Poems, edited by Edward Mendelson, Vintage International, 1991.

Geluidsopname:

Geluidsopname van de vertaling – Arie Sonneveld

Vertaling:

Limbo-cultuur

De Limbo-stammen, volgens menige toerist,
Ze hebben veel, zo lijkt het, van ons weg;
Ze reinigen hun huizen best wel goed,
Hun klokken geven min of meer de juiste tijd,
Er zijn diners die soms niet echt onsmakelijk zijn:
Maar nooit zag iemand nog een Limbo-kind.

De taal die deze Limbo-stammen spreken
Bezit subtiele woorden, anders dan bij ons,
Om aan te geven dat, hoe weinig, of hoezeer
Iets al of niet, of net niet helemaal zo is,
Maar niks wat ook maar lijkt op Ja of Nee,
En Ik, Jij, Hij – persoonsaanduidingen ontbreken.

In de verhalen van de Limbo-stammen
stormen draak en ridder op elkander af,
Maar de rivaal wordt op een haar gemist,
De Ouwe Feeks mist net haar Jonge God,
Zij iets te vroeg, hij een minuut te laat,
Een toverbeurs vergist zich in de munt:

‘En dus’, luidt dan hun slotconclusie,
‘Het Prinsenpaar is toch nog haast getrouwd.’
Waar komt dan deze Limbo-trek vandaan,
Die afkeer van hetgeen exact is. Kan het zijn
Dat ieder Limbo-lid slechts van zichzelve houdt?
Want daarbij past – zoals u weet – net geen exactheid.

Origineel:

Limbo Culture

The tribes of Limbo, travellers report,
On first encounter seem much like ourselves;
They keep their houses practically clean,
Their watches round about a standard time,
They serve you almost appetising meals:
But no one says he saw a Limbo child.

The language spoken by the tribes of Limbo
Has many words far subtler than our own
To indicate how much, how little, something
Is pretty closely or not quite the case,
But none you could translate by Yes or No,
Nor do its pronouns distinguish between Persons.

In tales related by the tribes of Limbo,
Dragon and Knight set to with fang and sword
But miss their rival always by a hair’s-breadth,
Old Crone and Stripling pass a crucial point,
She seconds early and He seconds late,
A magic purse mistakes the legal tender:

‘And so,’ runs their concluding formula,
‘Prince and Princess are nearly married still.’
Why this concern, so marked in Limbo culture,
This love for inexactness? Could it be
A Limbo tribesman only loves himself?
For that, we know, cannot be done exactly.