De Engelse dichter Elizabeth Barrett Browning (1806-1861) is een merkwaardige figuur. Ze stamde uit een aanzienlijke familie met ‘oud geld’, mocht niet trouwen van haar vader, was religieus van aanleg en houding, tobde met haar gezondheid, leefde tot haar huwelijk een vrij teruggetrokken leven, trouwde uiteindelijk met de zes jaar jongere dichter Robert Browning (1812-1889) (die anders dan zijzelf in zekere zin een society-figuur was), werd als gevolg van dat huwelijk onterfd, bestreed de slavernij (waar haar familie veel aan te danken had), was in sommige opzichten feministisch (maar in andere niet), woonde na haar huwelijk bijna voortdurend in Florence, schreef een beroemde sonnettenreeks onder de misleidende titel ‘Sonnets from the Portuguese’ (want suggererend dat het hier een vertaling betrof – quod non), leed zeer onder de onfortuinlijke dood van haar geliefde broer (ze had meer broers), en schreef poëzie die nog steeds met plezier wordt gelezen.

Ze werd bewonderd door Edgar Allan Poe, Emily Dickinson en anderen. Ze correspondeerde met bekende cultuurdragers, onder wie Alfred Tennyson, William Makepeace Thackeray, Harriet Hosmer, Isa Blagden, George Sand, Charles Kingsley en John Ruskin. Met sommigen van hen raakte ze ook bevriend.

In de slaapkamer van de beroemde Amerikaanse dichteres Emily Dickinson (1830-1886) hing een portret van Elizabeth Barrett Browning.

In de cyclus Sonnets from the Portuguese staat haar liefde voor Robert Browning centraal. De cyclus omvat 44 sonnetten, waarin Sonnet 43 – How do I love thee? – het gedicht dus dat ik hier vertaald heb – het bekendst is geworden. De cyclus werd geschreven in 1845/46, maar werd voor het eerst, op aandringen van Robert Browning, gepubliceerd in 1850.

Mijn vertaling van het gedicht How do I love thee? heeft de eerste prijs gekregen bij de poëzievertaalwedstrijd die georganiseerd werd door De Bibliotheek Huizen-Laren-Blaricum, i.s.m. Stichting Kunst en Cultuur Huizen en het Kunst- en Cultuurcafé Huizen.

Informatie over de wedstrijd, de bekendmaking van de uitslag, de vertalingen die een prijs hebben ontvangen, en het juryrapport vindt u hier. Er waren 32 vertalers die een vertaling hadden ingezonden. Er waren drie prijzen en een aanmoedigingsprijs voor een aantal jonge studenten uit Boekarest die gezamenlijk een vertaling hadden ingezonden.

De jury bestond uit Henk Aertsen, oud-hoogleraar Engelse Taal- en Letterkunde van de Middeleeuwen en oud-docent Literair Vertalen aan de VU, Joni Zwart, vertaalster, literair redacteur en docente (die een prachtige inleiding hield), en Petra Kos, docent Engels Erfgooiers College Huizen (die het gedicht heel mooi voordroeg).

De zinnen in het juryrapport die betrekking hebben op mijn vertaling luiden:

De eerste prijs gaat naar de inzender met nummer 22. Haar of zijn vertaling leest prima, ook hier weer mooie, korte regels in overeenstemming met het metrum van het origineel, waardoor zij of hij erin geslaagd is de beknoptheid van het origineel te handhaven, er staat geen woord teveel in, en de vertaling geeft de inhoud en strekking van het origineel goed weer. En deze inzender heeft het slot van het eerste terzet en het begin van het tweede, I love thee with a love I seemed to lose / with my lost saints, heel sterk vertaald met “ik heb je lief met vuur – passion – dat bijna doofde in rouw / omdat mijn engel ging” – dat beantwoordt precies aan de strekking van het sextet: na de gevoelens die spreken in het octaaf , de eerste acht regels, volgt in het sextet een conclusie, hier met een religieuze boventoon. Gefeliciteerd.

Een kort filmpje waarop de prijsuitreiking in beeld wordt gebracht is geplaatst op YouTube. Hierop ziet u de voordracht door Petra Kos van het oorspronkelijke gedicht – How Do I Love Thee? – de bekendmaking van de prijs door Frits Spits, een korte gedachtewisseling met ondergetekende, Maartje van Weegen die als een duveltje uit een doosje verschijnt, en de voordracht van de vertaling door mijzelf.

Tijdens de culturele avond in De Boerderij in Huizen waarin de bekendmaking plaatsvond, werd ook de Kunst- en Cultuurprijs van Huizen uitgereikt aan Cees Kranenburg, een van de grootste (jazz-)drummers die Nederland ooit heeft voortgebracht.

En er was een fantastisch optreden met muziek van Mendelssohn en Grieg van het piepjonge strijkkwartet dat ook al eens heeft opgetreden bij Podium Witteman: Viride.

Het gedicht is een sonnet. Ik las ergens dat het gedicht een ‘Italiaans sonnet’ werd genoemd. Voor mijn gevoel is het een vorm die ergens tussen het Italiaanse sonnet en het Shakespeare-sonnet in ligt. Het heeft geen duidelijk afsluitend distichon (twee goed gemarkeerde slotregels), maar de wending tussen de eerste acht regels en het afsluitende sextet is ook niet al te duidelijk.

Door Cornelis W. Schoneveld is een vertaling gepubliceerd van alle 44 sonnetten onder de titel Liefdesbiecht in klinkdicht (uitg. Liverse, Dordrecht, 2014). Zijn vertaling van onder andere het onderhavige gedicht, vindt u hier. Ritmisch en inhoudelijk vind ik Schonevelds vertaling, hoewel bekwaam uitgevoerd, een beetje rommelig.

Een mooie vertaling van dit gedicht is door Rainer Maria Rilke gemaakt in 1908 (Sonette aus dem Portugiesischen).

——————————————————————————————————————————-

Vertaling:

Hoe ik je liefheb?
(Sonnet 43)

Hoe ik je liefheb? Laat me ‘t eens nagaan.
Ik heb je lief zo diep en hoog en wijd
als mijn ziel reikt, die onbespied een tijd
in dienst van Zijn en zaligheid mag staan.

Bij elk klein ongerief van het bestaan,
heb ik je lief, bij zon, in schemertijd.
Ik heb je lief om niet, als uit gerechtigheid.
Ik heb je zuiver lief, al wijkt de lof voor blaam.

Ik heb je lief met kinderlijke trouw,
met gloed die ooit aan bitterheid ontsproot.
Ik heb je lief met vuur dat bijna doofde in rouw

omdat mijn engel ging. Ik heb je lief als deelgenoot
in vreugde en verdriet, en als ‘k op God vertrouw,
verdiept mijn liefde zich nog na de dood.

Origineel:

How Do I Love Thee?
(Sonnet 43)

How do I love thee? Let me count the ways.
I love thee to the depth and breadth and height
My soul can reach, when feeling out of sight
For the ends of being and ideal grace.

I love thee to the level of every day’s
Most quiet need, by sun and candle-light.
I love thee freely, as men strive for right.
I love thee purely, as they turn from praise.

I love thee with the passion put to use
In my old griefs, and with my childhood’s faith.
I love thee with a love I seemed to lose

With my lost saints. I love thee with the breath,
Smiles, tears, of all my life; and, if God choose,
I shall but love thee better after death.