Onlangs attendeerde iemand mij op de overlegpagina van het Nederlandse Wikipedia-artikel Dorothy Parker. Het ging onder andere over de titel en het gedicht Résumé – dat overigens ook een eigen Wikipedia-pagina heeft.

Dorothty Parker (1893-1967) was een Amerikaans schrijfster van korte verhalen, gedichten en filmscripts. Ze stond bekend om haar scherpe pen, ze kon cynisch en sarcastisch zijn, en ze had een scherp oog voor eigentijdse dwaasheden. Ze was een actieve persoonlijkheid in het Amerikaanse literaire leven en is ook een paar keer  geportretteerd in documentaires en literaire fictie. Ze stierf in 1967 aan een hartaanval.

Het onderhavige gedicht is vrij beroemd geworden. De titel is niet erg ingewikkeld, al is het wel een beetje spottend; Résumé betekent hier: samenvatting, slotsom van een leven.

Het Wikipedia-artikel Dorothy Parker bevat (op het moment dat ik dit schrijf) de zinnen:

“Heel beroemd was haar gedicht “Résumé” uit haar bundel “Enough Rope”, waarin de dreiging van het verliezen van liefde en de hypocrisie en de dwaasheid van romantisch jargon centraal staan. Dit gedicht laat iets van haar complexe persoonlijkheid zien.”

Ze had wel een complexe persoonlijkheid, maar of je dat nu kunt aflezen aan dit gedichtje, betwijfel ik. Het is een epigrammatisch gedichtje dat ongetwijfeld voortkomt uit de zelfmoordgedachten van Dorothy Parker, en dat is verdrietig genoeg, maar complex is het eigenlijk niet. Ook gaat het niet over de dwaasheid van romantisch jargon. Je hebt weinig levenservaring en vrijwel geen kennis nodig om het versje te kunnen begrijpen.

Je kunt Résumé misschien het beste als grap opvatten, maar desgewenst ook als plaatijzeren ernst. In de Nederlandse literatuur vind je iets dergelijks in de gedichten van Piet Paaltjens, bijvoorbeeld in zijn gedicht De zelfmoordenaar. Over het stelletje met amoureuze plannen dat de zelfmoordenaar aan een tak ziet bungelen, schrijft Paaltjens: “In een wip was de lust / om te vrijen gebluscht”. Veel potentiële zelfmoordenaars maken voorafgaand aan de poging grappen over of toespelingen op de daad,  een daad die – als deze geslaagd is – iedereen naderhand onbegrijpelijk blijkt te vinden. Gelukkig is Parker (anders dan Paaltjens) niet door zelfmoord overleden, al heeft ze wel pogingen gedaan.

Het is overigens wel zo dat je wijsheid, inschattingsvermogen en levenservaring nodig hebt om de ernst van zo’n aankondiging te kunnen inschatten.

De slotzin van het gedichtje doet enigszins denken aan Gerard Reve die – toen hij op latere leeftijd werd geconfronteerd met zelfmoord-uitspraken uit het verleden – met een grafstem placht te antwoorden: “’t Is nou toch de moeite niet meer.”

Vertaling:

Résumé

Een mes is ellende
Water een ramp
Zuur geeft zo’n bende
Een pil geeft je kramp.
Een pistool is onwettig
Een strop geeft nog mee
Gas ruikt onprettig
Misschien toch maar ‘nee’.

Origineel:

Résumé

Razors pain you
Rivers are damp
Acids stain you
And drugs cause cramp.
Guns aren’t lawful
Nooses give
Gas smells awful
You might as well live.