Charles Baudelaire (1821-1867) was een negentiende-eeuwse Franse dichter wiens werk kenmerken heeft van romantiek en decadentie. Hij is een van de dichters die werd opgenomen in de door Paul Verlaine samengestelde bloemlezing Les poètes maudits (1884).

In zijn beroemdste bundel, Les Fleurs du Mal, de bloemen van het kwaad, staat ook De albatros, een gedicht dat het beeld van de gedoemde dichter (poète maudit) oproept.

Een albatros is een grote zeevogel. In het wrede lot van de gevangen albatros herkent Baudelaire het lot van de dichter.

In dit gedicht doet Baudelaire wat ook dominees doen die “exemplarisch preken”. Eerst wordt een verhaal verteld – dominees ontlenen dat verhaal uiteraard aan de bijbel – en vervolgens wordt dit verhaal als exempel gebruikt om een situatie te verhelderen, in dit geval de situatie waarin de dichter zich bevindt (of zich meent te bevinden).

Baudelaire schreef het gedicht tijdens een zeereis die hij als jongeman maakte naar het Caraïbisch gebied – Baudelaires ouders probeerden hem op deze luxe manier van zijn dwaalwegen en verkeerde bedenksels te genezen. (Waarom is dat mij nooit overkomen?) Het is overigens zeer te betwijfelen of het doel van de ouders is bereikt.

De vertaling van De albatros door Peter Verstegen, een vormvaste en (soms) vrij nauwkeurige vertaling die naar mijn smaak niet al te soepel Nederlands oplevert, kunt u hier nalezen.

De vorm van dit gedicht is vier kwatrijnen. Er zijn in dit gedicht twee wendingen: een na de eerste twee kwatrijnen, en een na het derde kwatrijn. De eerste acht regels vertellen het verhaal; in het derde kwatrijn wordt de albatros toegesproken; in het slotkwatrijn wordt het exempel uitgewerkt.

Onderstaande vertaling is ook terechtgekomen in de bloemlezing En blauw zal alles zijn, samengesteld door Elisabeth Lockhorn. In de opgenomen gedichten speelt de kleur ‘blauw’ een voorname rol.

——————————————————————————————————————————-

Vertaling:

De albatros

Niet zelden, ter vermaak, vangen de schepelingen
Een albatros, de reuzenvogel van de zee,
Hun reisgenoot, die ging waar zij ook gingen:
Ook over helse diepten gleed hij zwierig mee.

Maar niet zodra wordt hij op dek gezet, gevangen,
Of de koning van ’t azuur blijkt log, de geest geweken;
Zijn grote, witte vlerken blijven treurig hangen,
Als riemen die nu doelloos uit hun dollen steken.

Gewiekte reiziger, wat ben je arm en afgetobd!
Jij – eertijds mooi – zo uit balans en uit de gratie!
Op jouw snavel worden pijpen uitgeklopt,
En iemand geeft van jouw echec een imitatie.

De dichter lijkt op de prins van het hemelse blauw:
Hij negeert zijn belagers, trotseert alle winden,
Is verbannen op aarde, mikpunt van hoon, en algauw
Beletten zijn wieken dat hij ooit zijn bestemming zal vinden.

Origineel:

L’Albatros

Souvent, pour s’amuser, les hommes d’équipage
Prennent des albatros, vastes oiseaux des mers,
Qui suivent, indolents compagnons de voyage,
Le navire glissant sur les gouffres amers.

À peine les ont-ils déposés sur les planches,
Que ces rois de l’azur, maladroits et honteux,
Laissent piteusement leurs grandes ailes blanches
Comme des avirons traîner à côté d’eux.

Ce voyageur ailé, comme il est gauche et veule!
Lui, naguère si beau, qu’il est comique et laid!
L’un agace son bec avec un brûle-gueule,
L’autre mime, en boitant, l’infirme qui volait!

Le Poète est semblable au prince des nuées
Qui hante la tempête et se rit de l’archer;
Exilé sur le sol au milieu des huées,
Ses ailes de géant l’empêchent de marcher.