Dit gedicht van Rainer Maria Rilke was het sluitstuk van Das Buch der Bilder. De dood wordt natuurlijk tevens voorgesteld als het sluitstuk van het leven, het stukje zonder welke het leven onvoltooid is.
De dood is groot, en wij behoren hem toe, ook al lachen wij zonder het goed te beseffen.
Binnen zes korte regels is het echter – terwijl wij menen midden in het leven te staan – datgene wat huilt in ons diepste innerlijk.
De beeldspraak verandert van een realiteit buiten ons die overweldigend is terwijl wij lachen – iets waarvan je je bovendien nauwelijks bewust bent – naar een realiteit binnen ons die diep verscholen is en huilt – wat voor anderen klein lijkt, maar wat als pijnlijk gevoeld wordt, openbaar wordt, en ten slotte voor iedereen onontkoombaar is.
In de dood is lachen en huilen, binnen en buiten, groot en klein uiteindelijk één.
Ik heb het rijm wel enigszins gevolgd in vertaling, namelijk als halfrijm, maar ik heb het niet geforceerd tot het originele volrijm, omdat het resultaat er voor mijn gevoel minder van werd. Vertalersonmacht ongetwijfeld.
[12-12-2020 – Na terechte kritiek heb ik vertaling en toelichting vrij ingrijpend aangepast. Het gaat om regel 2 en 3 van het gedichtje. Ik had die twee versregels niet goed begrepen, met name niet dat ‘lachenden munds’ een ‘adverbialer genitiv’-constructie is, zoals ‘blootshoofds’. Met dank aan G. Klooster. Hier vindt u een toelichting op het gedicht.]
Vertaling:
Sluitstuk
Groot is de dood.
Wij zijn de zijnen
ook al lacht onze mond.
Als we ons midden in ’t leven wanen,
waagt hij te wenen
midden in ons.
Origineel:
Schlußstück
Der Tod ist groß.
Wir sind die Seinen
lachenden Munds.
Wenn wir uns mitten im Leben meinen,
wagt er zu weinen
mitten in uns.
The Hidden Law 
Ik geloof je helemaal, en ik ben je ook dankbaar dat je op bestelling zulke mooie vertalingen aflevert. Dit gedicht ken ik al vijfendertig jaar (Duits, Middelbare School) en behoort tot mijn lievelingsgedichten (van Rilke maar ook überhaupt). In de vertaling zou ik graag “groot” zien, in plaats van “groots”. (Ik snap het wel: men wil Tod – Gross, niet harder maken dan Dood – Groots, maar volgens mij bedoelde Rilke echt; De dood is groot.) Bij de volgende strofen heb ik zelf altijd gelezen dat wij de lachende mond van de dood zijn. Maar nu ik jou vertaling lees, heb ik me daar heel erg in vergist. Bedankt, goede vriend Arie, voor al je mooie werk!
LikeLike
Hartelijk dank voor je reactie. Ik heb het graag gedaan. Je hebt gelijk dat ik ‘groots’ had vertaald om het rijm in de eerste regel niet harder te maken dan in het Duitse origineel. Op grond van jouw commentaar verander ik het toch in ‘groot’. Dank.
LikeLike