Op 21 april 2016 overleed Prince Rogers Nelson (1958-2016), de artiest die bekend stond als Prince, die enige tijd The artist formerly known as Prince (1993-1999) werd genoemd, en ten slotte weer Prince mocht heten.1 De doodsoorzaak was naar alle waarschijnlijkheid de overdosis van een pijnstiller.2
Het verdient aanbeveling om over de doden niet dan op correcte wijze te spreken: ‘De mortuis nil nisi bene‘, luidt het Latijnse gezegde, wat niet hetzelfde is als ‘de mortuis nil nisi bonum‘, over de doden niets dan goeds.
Het is niet gemakkelijk om over zijn muzikale prestaties ook maar een voorzichtig woordje van kritiek te vinden. Bijna iedereen is diep onder de indruk van wat Prince tot stand gebracht heeft. Zijn composities zijn geniaal, zijn orkestraties formidabel, zijn optredens waren fenomenaal, en zijn persoonlijkheid was onweerstaanbaar en – jawel – sexy. De muziek na zijn verscheiden zal nooit meer dezelfde zijn als de muziek voor zijn entree.
Over het masturbatieliedje Darling Nikki schreef The Guardian likkebaardend:3
“If Darling Nikki doesn’t make you want to have hot, dirty sex – the kind you remember years afterwards with a frisson going down your back – then I don’t know what would. This was the song that caused Tipper Gore to form the Parents Music Resource Center to police the music industry in 1985, putting “Parental Advisory” stickers all over album covers.“
Dat de waardering op een dergelijke kwijlende manier tot uitdrukking wordt gebracht, lijkt niet zonder betekenis: de muziek van Prince bedoelt bandeloze seks aan te prijzen en de opvoeding te ondermijnen, en slaagt daar – tot kennelijke tevredenheid van The Guardian – ook daadwerkelijk in. Egalité is het hoogste ideaal, want nooit zijn wij meer aan elkaar gelijk dan in het moment van seksuele vervoering.
Op TMF, een website gewijd aan nieuws over celebrities, werd na zijn dood het sentimentele getwitter van collega-celebrities gereproduceerd,4 tweets die vervolgens duizendvoudig werden herhaald en gerecycled en uitgekauwd, als waren het uitspraken van betekenis.
In dit koor voegden zich uiteraard ook politici zoals de Nederlandse Minister van Onderwijs Jet Bussemaker: “Hij was super-, supersexy”.5
Ik begrijp natuurlijk de ontsteltenis – en in een enkel geval: het verdriet – van collega-artiesten en nabestaanden. Ik hoop dat de artiest die gemeenlijk bekend stond onder de naam Prince zal rusten in vrede.
Maar de overledene lijkt me toch niet een cultuurdrager van de eerste orde geweest te zijn. Hij was misschien niet onmuzikaal, maar hij heeft toch eigenlijk geen mooie muziek gemaakt – helaas!
Prince was ijdel, narcistisch en megalomaan. Dat verhindert het maken van mooie muziek mogelijk nog niet helemaal, maar hij ontwikkelde zich eerder tot een performer, een zakenman en een stijlicoon – Kinderen allemaal naar binnen komen; sluit ramen en deuren! – dan tot een toonkunstenaar van betekenis. Hij verheerlijkte een permanente adolescentie – wat bij het klimmen der jaren uiteraard steeds moeilijker werd vol te houden. Is dat mogelijk de oorzaak van zijn voortijdige dood?
In 1999 was er een uitgebreid interview met The Artist bij Larry King. Prince gedroeg zich ijdel, self-conscious en onpersoonlijk: hij waakte ervoor – zichtbaar zenuwachtig en handenwringend – iets te zeggen dat zijn imperium aan het wankelen kon brengen.
When Doves Cry wordt wel als een hoogtepunt van de componist, uitvoerend musicus en zanger Prince beschouwd. Ik heb het liedje zojuist nog eens driemaal in zijn geheel beluisterd, maar het is, net als Purple Rain – toch zijn allergrootste hit – van een monotone, meedogenloze, paralyserende leegheid die de luisteraar neerdrukt in een staat van eindeloze, doffe verveling.
Als u mijn oordeel over zijn muzikale kwaliteiten niet vertrouwt, luister maar eens rustig naar het liedje Cream – ook al overladen met seksuele symboliek, net als bijna alles wat hij maakte – en u zult horen dat zijn muziek de artistieke kwaliteit heeft van een stofzuiger.
Of het liedje I Wanna Be Your Lover, een stomvervelende Michael Jackson-imitatie, en dat terwijl het nagebootste en door plastische chirurgie misvormde voorbeeld – The King of Pop – zelf ook al van een intense treurigheid was.
Prince treedt op (1985)(herkomst foto)
Misschien denkt u nu dat toch ten minste de teksten van Prince flonkeren boven een woud van deprimerende clichés, en dat het juweeltjes van poëzie zijn, die – je weet het maar nooit – de drammerige, hitsige dreun van zijn muziek kunnen goedmaken:
There’s something about u, baby
It happens all the time
Whenever I’m around u, baby
I get a dirty mind
It doesn’t matter where we are
It doesn’t matter who’s around
It doesn’t matter
I just wanna lay ya down
In my daddy’s car
It’s you I really wanna drive
But you never go too far
I may not be your kind of man
I may not be your style
But honey all I wanna do
Is just love you for a little while(…)
3FM-kuiken met zonnebril
Helaas, ook deze tekst getuigt, zoals u ongetwijfeld ziet, van een gebrekkige formuleerkunst en bovendien van een erbarmelijke leeghoofdigheid die zijn weerga alleen in de popmuziek kent. Seks is natuurlijk iets moois, maar ik denk niet dat de muziek van Prince ons zal helpen om dat te ontdekken.
Prince leek in sommige opzichten op de kort voor hem (eveneens door eigen toedoen) overleden collega-artiest Amy Winehouse: de verschillen waren groot, maar beiden waren zelfdestructief, ambitieus en (in muzikale zin) middelmatig, een giftige combinatie.
Net als dictators en bokskampioenen worden popmuzikanten overladen met buitensporige (en hoogst twijfelachtige) vormen van eerbetoon: His Purple Majesty, His Royal Badness, The Artist en His Purple Highness waren de bijnamen van deze Jehova-getuige, en alleen al het leveren van voorzichtige kritiek maakt voor zijn bewonderaars duidelijk dat de criticus te kwader trouw is.
Het zij zo. De muziek van Prince lijkt mij eerst en vooral de triomf van zelfpromotionele agressie, overschenen – nu en dan – met vlaagjes van valse sentimentaliteit.6
- De naamsverandering wordt toegeschreven aan een zakelijk geschil met zijn platenmaatschappij Warner Brothers. De tijdelijke naamsverandering, die natuurlijk geen echte naamsverandering was, genereerde uiteraard ook winstgevende publiciteit.↩
- Website NOS Nieuws, ‘Prince overleden aan overdosis, zegt bron bij onderzoek‘, 2 juni 2016.↩
- Website The Guardian, 11 october 2011, Old music: Prince – Darling Nikki.↩
- Website TMF, Prince’S Death – Celeb Reactions, 21 april 2016 ↩
- Website NOS Nieuws, Bussemaker had fascinatie voor Prince: hij was super-, supersexy, 21 april 2016.. ↩
- Deze bijdrage werd in rudimentaire vorm gepost op mijn Facebook-pagina op 22 februari 2016. ↩
The Hidden Law 
Ik denk, dat je gelijk hebt. Ik sla Amy Winehouse overigens hoger aan…
LikeLike
Dank je!
Over Winehouse schreef Theodore Dalrymple enkele weken na haar dood (https://www.volkskrant.nl/buitenland/theodore-dalrymple-rellen-engeland-zijn-het-loon-van-laf-leiderschap~a2846163/):
“En welk een cultuur is de Britse popcultuur! Misschien was Amy Winehouse haar mooiste parel en haar meest authentieke vertegenwoordiger, met haar militante, ideologische vulgariteit, haar domme smaak, haar walgelijke persoonlijke gedrag en haar absurde zelfmedelijden. Haar miserabele leven was een lang bad in braaksel, zowel letterlijk als metaforisch, dat verontschuldigd noch verklaard kan worden door haar hoogst middelmatige talent. Maar toch liet onze intellectuele klasse niet het minste afkeurende geluidje horen toen ze na haar dood bijna heilig werd verklaard.”
Als je de zoekterm ‘Amy Winehouse’ invoert en je bekijkt de eerste drie Google-treffers in de sectie video’s, zijn dat de liedjes: 1. Rehab (No no no), 2. You Know I’m No Good, en 3. Back to Black. Deze drie liedjes illustreren Dalrymple’s tekst uitstekend. Het is waar dat van de laatste twee liedjes een zwaarmoedige bekoring uitgaat, maar ze druipen toch vooral van een tegelijkertijd agressief en aanstellerig zelfmedelijden dat me zeer tegen staat, in muzikaal, in cultureel en in psychologisch opzicht.
LikeGeliked door 1 persoon
Ik denk toch dat Prince hiermee iets te kort wordt gedaan. Als muziekvernieuwer sla ik David Bowie nog net iets hoger aan maar Prince hoort voor mij toch zeker bij de 20 belangrijkste popmuzikanten van de laatste 40 jaar. Waar zit hem dat (voor mij dan) in? Ik denk niet zozeer in zijn teksten, alhoewel vriendinnen van vroeger wegzwijmelden bij teksten als “I want to be your fantasy, Maybe you could be mine”. Sowieso valt mij altijd op dat vrouwen vaak van Prince houden, ondanks (?) alle tentoongespreide vulgariteiten. Slecht vind ik zijn teksten trouwens ook niet. ‘Purple rain’ is toch een boeiende metafoor in een overtuigend romantische context. Juist omdat je je niet zo goed voor kunt stellen dat er paarse regen uit de lucht valt blijf je je toch afvragen wat het precies uitdrukt. Prince roept met zijn teksten toch altijd wel beelden of verhalen op, wat voor mij een minimale voorwaarde is voor genietbare popmuziek. Het seksuele aspect aan Prince vind ik trouwens ook boeiend, zeker omdat hij dat beurtelings afwisselt met (schuldbewuste?) religieuze gewaarwordingen. Dit aspect, die vreemde tegenstrijdigheid kom ik in de ‘zwarte’ muziek (b.v. bij Marvin Gaye) vaker tegen dan in die van de Engelse en Amerikaanse ‘bleekscheten’. Het maakt (het fenomeen/ het oeuvre van) Prince ambigu en dat is wellicht interessanter dan een kraakheldere eenduidigheid. Het mooie van het onderwerp ‘seks’ is dat het tijdloos is; het blijft intrigeren ook al is het betreffende nummer inmiddels meer dan 30 jaar oud. De muziek van Prince is ook goed tegen de tijd bestand. De muzikaliteit van Prince staat bij weinigen ter discussie. Hij was een uitstekend gitarist maar zeker zijn opvattingen over arrangementen zijn zeer vernieuwend. “When doves cry” uit 1984 kent inderdaad een gortdroog/minimaal arrangement. De percussie bestaat uit korte klappen die snel wegvallen. De gitaar en de toetsen doen eigenlijk hetzelfde in korte accenten waarmee ruimte ontstaat, het tegenovergestelde van een geluidsbrij. Pas tegen het einde wordt het arrangement iets verder opgevuld, waarmee het nummer toch een climax krijgt. Ik vind het lied veel beter tegen de tijd bestand gebleken dan veel andere, te volgepropte liedjes (‘Two tribes’ – Frankie goes to Hollywood) of in de arrangementen te platgeslagen nummers (‘Wild boys’ – Duran Duran) uit die tijd. Als je daar tegenover ‘Mountains’ uit 1986 zet hoor je weer een heel andere Prince. Weelderige, zeer vernuftige blazersarrangementen – ik zou haast zeggen: een Duke Ellington in de popmuziek.
De belangrijkste toegevoegde waarde van Prince is dat hij een bruggenbouwer was. Hij had volstrekt een broertje dood aan wat zwarte of witte muziek geacht werd te zijn en mixte dit dan ook naar hartenlust door elkaar. Dit resulteerde ook in een zeer gemengd luisterpubliek. Fijn bij Prince is ook dat het zowel muziek is om naar te luisteren als om op te dansen. Dat vergrootte zeker mijn plezier op de dansvloer destijds. Nog interessanter was dat hij een brug wist te slaan tussen alternatieve stromingen als de (grotendeels blanke) New Wave en meer commerciële pop. Het maakt dat veel popmuziekfanaten zich kunnen vinden in de nog steeds aanwezige waardering voor Prince bij het grote publiek.
LikeLike
Hartelijk dank voor je uitgebreide en serieuze reactie.
Zelfs ik denk dat Prince een bekwame en getalenteerde gitarist was, maar ik twijfel niettemin sterk aan de blijvende waarde van zijn muzikale scheppingen. Ik denk dat zijn populariteit verklaard wordt door de onverhulde, platvloerse seksuele thematiek van zijn songs, samen met zijn gespeelde verlegenheid, zijn afwisselend kwetsbare en agressieve imago, zijn gevoeligheid voor de geest des tijds en zijn kolossale ijdelheid. Ik heb ten slotte een beetje moeite om een kwalificatie als ‘bruggenbouwer’ serieus te nemen.
LikeLike
Oei,
Ooit naar een concert van Prince geweest?
Kijk eens naar de live concerten op YouTube.
De meest grote erkende artiesten zijn zeer onder de indruk van deze artiest, qua zang, produceren, teksten schrijven en componeren.
En dan nog zijn kunsten op het podium, zingen, spelen en dansen.
Alles live, altijd.
Zoek zijn rehearsals eens op, amai, weet U wel waar U over schrijft?
Zeer apart dit artikel.
Lees, als voorbeeld, eens over de ervaring van Brian May over concert O2 in Londen!
Kijk eens naar de ervaringen van zijn bandleden!
Of kijk eens naar wat Dave Grohl over hem schrijft.
Album For You weleens geluisterd?
All vocals and instruments by Prince, 19 jaar destijds.
Over smaak valt niet te twisten, maar dit artikel is wel wat kort door de bocht lijkt me.
Anna
LikeLike
Dank voor je reactie. Je hebt me niet overtuigd.
LikeLike