Op het sociale medium BlueSky werd ik op 31 december 2024 via Jacobine SDJ attent gemaakt op een gedicht van Maggie Smith: Good Bones.

Jacobine SDJ – de afkorting SDJ in de accountnaam vind ik heel leuk gevonden: SDJ slaat zowel op Jacobines achternaam als op het ambt dat ze bekleed – vond het een heel mooi gedicht en ze had zelf ook een fraaie vertaling gemaakt (de hyperlink is alleen te gebruiken als je beschikt over een aangemeld BlueSky-account). Ik heb er vervolgens ook mijn best op gedaan. Ik heb bij mijn hier gepubliceerde vertaling ook geprofiteerd van een paar opmerkingen die Jacobine SDJ had gemaakt n.a.v. een eerste vertaalpoging – waarvoor dank!

Maggie Smith (1977-) is een Amerikaanse dichter, schrijver en redacteur. (Er was ook een beroemde Britse actrice met die naam, maar die is in 2024 overleden.)

Smith werd in 1977 geboren in Columbus, Ohio, en studeerde af met een Master in Fine Arts aan Ohio State University. Ze is freelance redacteur, docent en schrijver. Ze heeft drie poëziebundels gepubliceerd, een paar ‘chapbooks’, een essaybundel en een ‘memoir’ – wat in dit geval zeggen wil een boek waarin ze de scheiding met haar voormalige echtgenoot en de vader van haar twee kinderen beschrijft en verwerkt. De titel van dat laatste boek luidt: You Could Make This Place Beautiful, wat de ironische slotzin is van het gedicht dat ik hier heb vertaald, maar wat zeker ook kan opgevat als een uitdrukking van verlangen – voor zichzelf en voor haar kinderen. Ze ontving een groot aantal prijzen voor haar creatieve werk.

Het vertaalde gedicht – Good Bones – schreef Smith in 2016, en het ging destijds ‘viral’ zoals dat heet – meer dan een miljoen mensen hebben het via sociale mediakanalen gelezen. Het is een gedicht dat een wat minder rooskleurig beeld van het leven schetst – het leven duurt maar kort en de wereld kent veel narigheid. Maar je kunt het leven ook op duizend heerlijke en dwaze manieren leiden, al maak je het daarmee wel korter.

Het vers eindigt met zelfspot: de hoofdpersoon probeert haar kinderen enthousiast te maken voor het leven en de wereld, maar daarvoor gebruikt ze het voorbeeld van een makelaar die een bouwval met rooskleurige praatjes hoopt te verkopen. ‘Een prima skelet’ verwijst naar het leven dat maar zo kort is, en natuurlijk ook naar het geronk van de makelaar die erop wijst dat het geraamte van de bouwval prima in orde is.

En toch, en toch – we moeten allemaal wat van ons leven zien te maken. De truc van het gedicht is dat ruim de helft van het leven uit narigheid bestaat – en wat minder dan de helft uit iets anders, misschien zelfs iets moois. Maar het moois blijft heel abstract, en de narigheid wordt met zeer concrete beelden beschreven. De slotregels klinken vervolgens positief, en ze zijn ook positief, maar ze komen rechtstreeks voort uit de narigheid van ronkende makelaarspraatjes.

Good Bones is ook de titel van één van Maggie Smith’s dichtbundels.

Het gedicht heeft geen of weinig rijm, is opgetrokken uit herhalingen, en het kent een fraaie opbouw met een verrassend slotakkoord.

Hier vindt u het gedicht op de website van Poetry Foundation.

En dit is haar eigen website.

PS Gebruiker Navifax wees mij erop (BlueSky) dat de slotzinnen niet alleen – of zelfs niet in de eerste plaats – ironisch te lezen zijn, maar dat het eerder gaat om iets ‘dat grenst aan een smeekbede’. De ironie lijkt me onmiskenbaar, maar ik begrijp toch wel wat ze bedoelt. Ik heb twee keer ‘een mooi plekje’ vervangen door ‘iets moois’. Onder dank!

---

Geluidsopname:

---

Vertaling

Een prima skelet

Leven is kort, al houd ik dit stil voor m’n kinderen.
Leven is kort – en ‘k heb het mijne korter gemaakt
op wel duizend heerlijke, dwaze manieren,
wel duizend, heerlijk-dwaze manieren
die ik stil houd voor m’n kinderen. De wereld is zeker
voor vijftig procent narigheid – conservatieve
schatting – al houd ik dit stil voor mijn kinderen.
Naast elke vogel, wordt een steen gegooid naar een vogel.
Naast elk geliefd kind, een kind verscheurd, in een zak gestopt,
in een meer gegooid. Leven is kort en de wereld
is zeker voor de helft narigheid, en naast elke lieve
vreemdeling, is er één die jou wil verscheuren,
al houd ik dit stil voor mijn kinderen. Ik probeer ze
de wereld aan te prijzen. Elke keurige makelaar
die jou door een stinkend krot geleidt, kakelt over
een prima skelet: Dit kan iets moois worden,
nietwaar? Jij kunt hier iets moois van maken.

---

Origineel

Good Bones

Life is short, though I keep this from my children.
Life is short, and I’ve shortened mine
in a thousand delicious, ill-advised ways,
a thousand deliciously ill-advised ways
I’ll keep from my children. The world is at least
fifty percent terrible, and that’s a conservative
estimate, though I keep this from my children.
For every bird there is a stone thrown at a bird.
For every loved child, a child broken, bagged,
sunk in a lake. Life is short and the world
is at least half terrible, and for every kind
stranger, there is one who would break you,
though I keep this from my children. I am trying
to sell them the world. Any decent realtor,
walking you through a real shithole, chirps on
about good bones: This place could be beautiful,
right? You could make this place beautiful.