Vanaf 1891 verscheen in afleveringen het lexicografische naslagwerk Woordenschat, verklaring van woorden en uitdrukkingen, met medewerking van vele mannen van wetenschap, dat samengesteld werd door Taco H. de Beer en Eliza Laurillard. Het werd voltooid in 1899. Het wordt wel ‘het leukste woordenboek van de negentiende eeuw’ genoemd.

Hier treft u een informatief artikel van Ewoud Sanders aan bij de fotomechanische herdruk uit 1993.

Hier treft u een informatief artikel aan van dezelfde schrijver toen het woordenboek in 2010 integraal beschikbaar kwam op de website van de dbnl.

Citaat van Ewoud Sanders uit het NRC-artikel in 2010 (toen het woordenboek online beschikbaar kwam bij de dbnl):

Dat De Beer en Laurillard duidelijk minder preuts waren dan hun collega-woordenboekenmakers is al met één voorbeeld duidelijk te maken. In 1898 gaf de Grote Van Dale bij het woord sadisme de volgende raadselachtige toelichting: ‘Onnatuurlijke geslachtsliefde voor de vrouw’.

De makers van Woordenschat zijn er een jaar later, in 1899, blijkbaar even voor gaan zitten: „Sadisme, ziekelijke, aan krankzinnigheid grenzende en in woedenden waanzin eindigende geslachtsdrift, die uit overbevrediging ontstaat, wellust vindt in martelingen, met vingers, nagels, tanden, en niet tot bedaren komt voordat er bloed gevloeid heeft.”

Ik kocht de fotomechanische herdruk in 1993 en ik heb er vele uren mee doorgebracht. Ik gebruikte het soms om er artikelen uit voor te lezen om mijn bezoek te vermaken.

Het woordenboek is heel interessant omdat het dingen benoemt die in die tijd zelden in woordenboeken werden gezegd. Maar het is tevens heel normatief, bedilzuchtig en tijdgebonden.

Hierbij citeer ik het artikel ‘Intervieuwen’ dat ongelooflijk negatief is over het verschijnsel ‘interview’ en dat tevens blijk geeft van antisemitisme.

---

[Intervieuwen]
Intervieuwen, uithooren, ondervragen, van eng. to interview, eigenl. de gewoonte bij vele groote dagbladen om door een meestal indringend en zelfs brutaal man van personen, die in een of andere belangwekkende zaak betrokken zijn, op de meest onbescheiden wijze, uitvoerige en particuliere berichten te krijgen. Deze wijze van dagbladvulling is vooral algemeen geworden sedert Heinrich Oppert (geb. in 1825), te Parijs correspondent van de Times, (sedert 1871) dit middel gebruikte om opzienbarende (en vaak onbetrouwbare) berichten in de krant te krijgen. Oppert is een Boheemsch Israëliet, die als Franschman genaturaliseerd werd en de vrijheid nam zich een schijnbaar adellijken naam te geven door zich naar zijn geboorteplaats von Blowitz of de Blowitz te noemen.